Als er nu oorlog uitbreekt, kan Europa zich niet goed verdedigen
Europese NAVO-landen hebben niet de middelen om zich te verdedigen tegen een grote aanval van Rusland. Legerleiders waarschuwen steeds vaker voor een directe confrontatie met Rusland, maar Europa kampt met een schrijnend tekort aan luchtverdediging en munitie.
"Europa heeft maar een fractie van de luchtverdedigingscapaciteit die nodig is om de oostgrens te beschermen, blijkt uit interne berekeningen van de NAVO", schrijft The Financial Times. "NAVO-staten beschikken over minder dan vijf procent van de luchtverdedigingscapaciteit die nodig is om lidstaten in Centraal- en Oost-Europa te beschermen."
Het bondgenootschap is nu niet goed voorbereid op een directe oorlog met Rusland, denkt ook defensiespecialist Patrick Bolder van het Haagse Centrum voor Strategische Studies: "We hebben niet genoeg radars, luchtafweerinstallaties, commandovoering en waarschijnlijk ook niet genoeg raketten om af te vuren. Als je je verdediging goed op orde wilt hebben, dan heb je ook allerlei verschillende systemen nodig om je te verdedigen tegen luchtwapens."
Op dit moment is een grote Russische aanval op de NAVO niet aan de orde. "Rusland heeft momenteel de handen vol aan Oekraïne", zegt Bolder. In de komende jaren zou dat kunnen veranderen. "Als Rusland de kans krijgt om de militaire capaciteit verder op te bouwen, dan kan dat binnen drie tot vijf jaar wel realistisch zijn. Dan kan Rusland bijvoorbeeld eerst testen of de NAVO reageert op militaire provocaties van Rusland. Als de NAVO niet reageert, dan heb je kans dat de Russen steeds verder gaan met provoceren."
NAVO-top in juli
Tijdens een grote NAVO-top in juli in de Verenigde Staten staat onder meer de 'versterking van afschrikking en defensie' hoog op de agenda. NAVO-topman Jens Stoltenberg zei deze week dat leden van het bondgenootschap 'investeren in nieuwe, moderne high-end militaire capaciteiten' en 'de paraatheid van onze troepen vergroten'.
NAVO-landen proberen de verdediging in Europa op allerlei manieren te versterken. Zo werken zes lidstaten nu gezamenlijk aan een zogeheten dronemuur aan de oostgrens van het militaire bondgenootschap. "Het doel is om drones en andere technologie te gebruiken om onze grenzen te beschermen tegen provocaties van onvriendelijke landen", zegt de minister van Binnenlandse Zaken van Litouwen uit. Drones blijken in de oorlog in Oekraïne erg belangrijk te zijn, en daarom investeert de NAVO ook op dat gebied.
Nieuwe initiatieven zoals de dronemuur zijn broodnodig, zegt Patrick Bolder. "We lopen achter de feiten aan. We hebben dertig jaar bezuinigd op defensie, en ook op luchtverdediging. Nu is het echt een hoofdpijndossier."
Wapenproductie
Omdat er de afgelopen jaren sterk is bezuinigd op defensie zijn er ook nieuwe wapenfabrieken nodig, om bijvoorbeeld artilleriegranaten te produceren. Rheinmetall, een van de grootste wapenproducenten in Europa, heeft onlangs een nieuwe fabriek geopend in Duitsland. Volgens de baas van Rheinmetall heeft de NAVO nog tien jaar nodig om volledig voorbereid te zijn op een eventuele oorlog.
Ook Amerika schroeft de productie van munitie op, onder andere door nieuwe wapenfabrieken te bouwen. Tegen het einde van 2025 willen de Verenigde Staten 100.000 artilleriegranaten per maand produceren. Een deel van die munitie gaat mogelijk naar Oekraïne, dat elke dag duizenden artilleriegranaten afvuurt.
Hybride conflictvoering
Rusland houdt zich niet alleen bezig met traditionele oorlogvoering, maar ook met zogeheten hybride oorlogvoering. De laatste weken komen er steeds meer berichten naar buiten van sabotage, spionage en cyberaanvallen die Rusland door heel Europa laat uitvoeren. "Daar kunnen we de komende jaren nog heel veel last van krijgen", zegt Patrick Bolder. "Het is lastig om een dader aan te wijzen, en ook moeilijk om Rusland daarvoor te straffen." Ook daar moet de NAVO zich op voorbereiden.
Een voorbeeld van de Russische hybride conflictvoering is de grens tussen NAVO-lid Polen en de Russische bondgenoot Belarus. Sinds 2021 trekt de overheid van Belarus actief migranten uit het Midden-Oosten aan, met de belofte dat die mensen via Belarus naar de Europese Unie kunnen komen. De autoriteiten van Belarus helpen de migranten om illegaal de grens over te steken naar Polen, en de Poolse autoriteiten proberen deze stroom van migranten tegen te houden.
De afgelopen weken is het aantal migranten weer toegenomen, en daarom maakt de Poolse overheid vanaf volgende week een bufferzone van 200 meter langs de grens met Belarus. "We hebben hier niet te maken met asielzoekers, maar met een gecoördineerde operatie om de Poolse grens te breken en ons land te destabiliseren", zei de Poolse premier Donald Tusk deze week.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in Nederland liet deze week aan de Telegraaf weten dat Rusland 'verschillende hybride activiteiten inzet tegen Nederland en onze bondgenoten'. De dreiging wordt volgens de NCTV heel serieus genomen.
Destabiliseren en te intimideren
"We zien nu in verschillende Europese landen dat Rusland ons probeert te destabiliseren en te intimideren", zei ook de Nederlandse minister van Defensie Kajsa Ollongren deze week. "We zijn kwetsbaar. We hebben vitale infrastructuur, we hebben onderzeese infrastructuur, we hebben elektriciteitsvoorziening, watervoorziening. Maar we kunnen onszelf ook verdedigen, als we samenwerken met onze partners, met de (wapen)industrie en met onze veiligheidsdiensten."
Het is te hopen dat Rusland de NAVO nooit aanvalt, maar Europese landen beginnen zich er steeds verder op voor te bereiden. Er blijkt nog veel werk te verzetten voordat het NAVO-bondgenootschap klaar is om zichzelf te verdedigen.