Trumps deadline voor Rusland verloopt bijna: 'Geen aanwijzingen dat Poetin oorlog stopt'

Rusland heeft nog niet ingestemd met een staakt-het-vuren. Niettemin is het Witte Huis positief gestemd. Op woensdag bracht Trumps gezant Steve Witkoff een bezoek aan Vladimir Poetin. Het gesprek was volgens Trump 'zeer productief'.

De ontmoeting in Moskou moet leiden tot een topontmoeting tussen de Amerikaanse en Russische presidenten. Dat zou volgende week al kunnen plaatsvinden. Donald Trump stelde voor om zowel Poetin als de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aan tafel te brengen, maar dat vindt het Kremlin 'nog te vroeg'.

"Donald Trump lijkt vertrouwen te hebben in persoonlijke diplomatie waarbij hij Poetin in het echt ontmoet", zegt André Gerrits, emeritus hoogleraar International Studies and Global Politics. "Maar ik zie geen concrete aanwijzingen dat Poetin zijn oorlogsdoelen bijstelt."

Het Kremlin zegt dat er 'signalen zijn uitgewisseld' over Oekraïne, en Amerika zou 'beter inzicht' hebben in de eisen van Rusland. "Maar er is niks bekend over concrete afspraken, concessies van Rusland of toenadering over een deal", zegt Gerrits.

Trump zegt dat hij zware heffingen zal opleggen aan landen die olie kopen van Rusland als de deadline van 8 augustus niet wordt gehaald. De heffingen worden ook wel 'secundaire sancties' genoemd: ze zijn gericht op Rusland, maar worden opgelegd aan de handelspartners van Rusland.

India krijgt als eerste te maken met deze sancties: vanaf vandaag geldt een heffing van 25 procent op goederen uit India, de een-na-grootste importeur van Russische olie.

"Er is een duidelijke verschuiving in de retoriek van de VS onder president Trump, met een sterke nadruk op secundaire sancties tegen de handelspartners van Rusland op het gebied van olie", vertelt Oleksandra Moskalenko, gastprofessor aan de London School of Economics and Political Science, aan RTL Nieuws. "Er bestaat echter een risico dat deze sancties niet verder worden uitgevoerd, na de ontmoeting tussen Witkoff en Poetin gisteren."

China is nog niet getroffen, terwijl dat de grootste importeur is van Russische olie. Er kunnen nog maatregelen komen, hintte Trump gisteren: "We hebben het gedaan met India. We doen het waarschijnlijk ook met een paar andere landen. Een daarvan zou China kunnen zijn." India neemt 38 procent van de Russische olie-export voor rekening, en China koopt 47 procent.

"De toepassing van heffingen zal waarschijnlijk per land verschillen", zegt Moskalenko. "India staat al onder druk, terwijl China voorzichtiger wordt behandeld. Naar mijn mening is dit geen inconsistentie, maar een strategische afweging. De VS zal waarschijnlijk geleidelijk druk uitoefenen, op basis van geopolitieke invloed."

Als er meer heffingen komen, hebben ze volgens Moskalenko de potentie om een 'gamechanger' te worden. "Vooral als ze gericht zijn op betalingsverkeer, transportverzekeringen en de financiering van de oliehandel. Als de heffingen op grote schaal worden toegepast en strikt worden gehandhaafd, zouden ze de oorlogseconomie van Rusland aanzienlijk ondermijnen."

Ze legt uit dat de Russische economie onder druk staat wegens de oorlog, en vanwege de sancties die nu al gelden. "Toch mogen we geen snelle beleidswijzigingen verwachten", zegt Moskalenko. "Het Kremlin lijkt bereid om economische pijn te verdragen om zijn strategische doelen te bereiken."

Er is ook nog een kans dat secundaire sancties de Amerikaanse economie zelf beschadigen. CNN meldt dat het kan leiden tot 'duurdere consumptiegoederen, lagere winstmarges voor Amerikaanse bedrijven en mogelijk hogere olieprijzen'.

Maar het is eerst de vraag of er meer secundaire sancties komen, en of ze goed worden uitgevoerd. "Poetin heeft al laten zien dat hij heel goed in staat is om sancties te omzeilen door gebruik te maken van alternatieve markten, informele handelsroutes en grijze financiële systemen", legt Moskalenko uit.

Volgende week ontmoeten Trump en Poetin elkaar waarschijnlijk, en dat heeft weer effect op de sancties. "Als je een topontmoeting gaat houden, kondig je niet vlak van tevoren zware secundaire sancties af", zegt Rusland-correspondent Olaf Koens.

"We weten nog niet wat de ontmoeting zal inhouden, maar als de twee leiders met elkaar gaan praten kunnen ze dat claimen als een diplomatieke overwinning", zegt Koens. Het zou de eerste keer sinds 2021 zijn dat een Amerikaanse en Russische president elkaar ontmoeten. Destijds sprak Poetin met Joe Biden.

"Dat er een ontmoeting komt is op zichzelf al bijzonder", zegt Gerrits. "Het is vooral ook belangrijk voor Rusland, omdat het diplomatieke isolement met het Westen hiermee wordt doorbroken. Zelfs als er niet zo heel veel uitkomt, is het dus al een overwinning voor Poetin. En Rusland zal tijdens de ontmoeting ook wel proberen Trump iets te bieden, om hem enigszins tevreden te stellen."

De afgelopen maanden leek Trump meermaals geïrriteerd over Poetins houding. De Amerikaanse president zei dat Poetin 'een loopje met hem nam'. Toen een journalist gisteren vroeg of Poetin hem niet weer voor de gek houdt, zei Trump: "Ik kan die vraag nog niet beantwoorden. Ik zal het je binnen enkele weken vertellen, misschien zelfs eerder. Maar we hebben veel vooruitgang geboekt."