Dreigingsniveau: waarom schalen we in Nederland niet op?

1. Op welk dreigingsniveau zitten wij nu?
Er zijn vier dreigingsniveaus (minimaal, beperkt, substantieel, kritiek). We zitten sinds maart 2013 op het op één na hoogste niveau Het betekent dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). "Het beeld van een complexe en reële dreiging geldt voor het gehele Westen. In Europa wordt zowel rekening gehouden met de mogelijkheid van complexe en grootschalige aanslagen, alsmede meer kleinschalige en eenvoudige aanslagen."

Sinds 2005 bestaat het systeem. De aanleiding hiervoor waren de aanslagen op 11 september 2001 in de VS en de aanslag op de metro in Madrid in maart 2004. Sindsdien is het een paar keer aangepast Nog nooit hebben we het hoogste dreigingsniveau gehad.

​De NCTV stelt vier keer per jaar een Dreigingsbeeld Terrorismebestrijding Nederland (DTN) op, onder meer op basis van informatie van inlichtingendiensten en deskundigen. De NCTV neemt de beslissing over het aanpassen van het dreigingsniveau. Dat kan ook als recente gebeurtenissen er aanleiding toe geven.

2. Wanneer zou Nederland naar dreigingsniveau 4 gaan?
"Als er concrete aanwijzingen zijn dat er een aanslag ophanden is of als er een aanslag is geweest. Ook kan het zijn dat er een serieuze dreiging komt vanuit buitenland waarin Nederland genoemd wordt", zegt terrorismedeskundige Jelle van Buuren.

Wel zit het iets anders in elkaar dan in België, waar ze sneller opschalen naar  dreigingsniveau 4. "Wij zijn heel voorzichtig met het hoogste dreigingsniveau, omdat de schade die je toebrengt en de onrust die je veroorzaakt groot zijn. Wij doen dat alleen bij hele concrete aanwijzingen", zegt generaal-buiten dienst Frank van Kappen.

De NCTV omschrijft dreigingsniveau 4 zo: "Er zijn zeer sterke aanwijzingen dat een aanslag in Nederland zal plaatsvinden. In Nederland heeft een aanslag plaatsgevonden en vervolgaanslagen zijn zeer waarschijnlijk. Nederland wordt vaak genoemd in zeer serieus te nemen verklaringen van terroristische netwerken en specifieke doelen worden daarbij serieus bedreigd."

Of het dreigingsniveau in Nederland snel omhoog zal gaan, is natuurlijk de vraag. “Het gebeurt nu vlakbij, dus het is zeker niet ondenkbeeldig. Als je gewoon kijkt op de kaart: het is net over de grens”, zegt Van Kappen.

3. Waarom zouden terroristen het op ons gemunt hebben?
We zijn actief in Mali en we gooien bommen op IS. "Je doet daar iets, en het antwoord zal hier komen. Asymmetrische oorlogsvoering, noemen we dat", zegt Van Kappen.

Volgens Van Buuren hebben we in Nederland (mogelijke) terroristen beter in kaart dan in België. De schaal waarop ze hier actief zijn, is minder groot dan in België. "Bij ons geen Molenbeek. Maar het blijft een verschrikkelijke klus om ze in kaart te krijgen. Er is nooit een totaal sluitende aanpak."

4. Waarop zou de dreiging gericht kunnen zijn?
Van Buuren: "Over het algemeen is de dreiging hier gericht op metro's, stations of vliegvelden. Transportsystemen raken ontwricht. Je hebt bepaalde kritische infrastructuur, die zal verscherpt beveiligd worden. De bewegingsvrijheid van de burgers wordt op een aantal punten ingeperkt."

Afhankelijk van de soort dreiging wordt actie ondernomen. Als de dreiging gericht is op Schiphol, dan zal daar meer beveiliging zijn. De overheid kan ook gedeeltelijk opschalen naar het hoogste niveau.

5. Is werken met dreigingsniveaus een goed systeem?
Van Buuren: "Het is groter en belangrijker aan het worden dan het in de praktijk is. Je moet er ontzettend zorgvuldig mee omgaan, want je creeërt chaos bij de mensen. En daarbij is altijd de vraag: wanneer schaal je weer af?"

Van Kappen vult aan: "Je wilt het hoogste dreigingsniveau zo lang mogelijk voorkomen omdat je je tegenstanders in de kaart speelt."

Meer op rtlnieuws.nl:
De angst regeert, maar kun je je wapenen tegen terreur?