Zware pijnstillers steeds groter probleem: aantal doden loopt op
Het aantal doden door het gebruik van zware pijnstillers, zoals oxycodon, is flink opgelopen. Het gaat om 220 doden in 2017. Dat is een stijging van bijna 50 procent sinds 2013. Dit blijkt uit nieuw onderzoek dat RTL Nieuws heeft ingezien. Het is voor het eerst dat hier Nederlandse cijfers over zijn.
"Het is een forse stijging," zegt Albert Dahan, één van de onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum. "En dan hebben we de cijfers van 2018 en 2019 nog niet eens mee kunnen nemen, want die zijn er nog niet. Maar ik ga er vanuit dat het nu nog meer is."
Samen met Universiteit Utrecht onderzocht Dahan pijnstillers in de groep 'opioïden'. Naast het aantal doden is ook het aantal ziekenhuisopnames door zware pijnstillers toegenomen. In 2017 ging het om 2200 opnames.
Eva ging 'out'
Ook Eva (39) belandde in het ziekenhuis na het slikken van oxycodon, één van de onderzochte zware pijnstillers. Ze slikte zoveel dat ze soms helemaal 'out' ging. "De arts zei dat het met deze dosis volledig fout kon gaan. Toen ben ik wel heel erg geschrokken", vertelt Eva (haar echte naam is bij de redactie bekend).
Na een zware operatie kreeg Eva steeds meer pillen, om de aanhoudende pijn te stoppen. Om de twee dagen belde ze haar huisarts en die gaf haar iedere keer een hogere dosis. Het was een onrustige periode: "Ik voelde me eigenlijk alleen maar beroerder en de pijn ging ook niet weg. Ik schijn ook midden in gesprekken in slaap te zijn gevallen."
Stoppen met ademen
Dit soort zware pijnstillers zijn gevaarlijk, zegt onderzoeker Albert Dahan. "Zo kan een te hoge dosis oxycodon de ademhaling vertragen, zelfs tot het helemaal stopt. Vooral in combinatie met alcohol en slaapmiddelen is oxycodon potentieel dodelijk."
Dahan maakte het recent nog mee met een jong iemand: "Die werd bewusteloos gevonden. De ambulance nam die patiënt mee naar het ziekenhuis. De ademhaling werd overgenomen. Diegene kreeg een tegengif dat de werking van oxycodon remt." Deze patiënt ging langzaam weer ademen en heeft het gelukkig overleefd.
Oxycodon onder vuur
Oxycodon is een zware pijnstiller die in dit onderzoek het meest voorkwam. Dat medicijn ligt al een tijdje onder vuur, omdat het de afgelopen jaren steeds makkelijker werd voorgeschreven door huisartsen en specialisten.
In 2008 schreven artsen 94.000 keer oxycodon voor aan hun patiënten, in 2018 was dat gestegen naar 484.000. Uit de nieuwste cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen blijkt dat het aantal voorschrijvingen in het eerste half jaar van 2019 licht gedaald is. Maar het gaat nog steeds om een grote groep gebruikers.
Excuses huisarts
Ook Eva zag er geen kwaad in: "Ik kreeg het gewoon mee van de dokter en heb er dus niet bij nagedacht dat het heftig was."
Achteraf heeft Eva nog excuses gekregen van haar huisarts die de dosis oxycodon steeds verhoogde. Hij gaf aan dat hij destijds ook niet goed wist wat de risico’s waren. De richtlijn voor huisartsen is inmiddels aangescherpt.
'We willen hier geen Amerikaanse toestanden': drie vragen aan minister Bruins van Medische Zorg
1. Het aantal doden en ziekenhuisopnames door zware pijnstillers is gestegen. Schrikt u daarvan?
"De stijging van het aantal mensen dat de middelen onjuist en onnodig lang gebruikt lijkt de verklaring voor het feit dat er mensen zijn overleden. Dat is vreselijk en onacceptabel. De forse toename in het problematisch gebruik van zware pijnstillers met alle ongewenste gevolgen is aanleiding geweest om maatregelen te nemen. Dit onderzoek onderstreept nog eens het belang van die maatregelen. We willen hier geen Amerikaanse toestanden."
2. Vooral oxycodon ligt al een tijdje onder vuur. Wat doet u om deze problematiek aan te pakken?
"Het gaat hier niet om aspirientjes, maar om zeer zware en vaak verslavende middelen. Een taakgroep met apothekers, huisartsen en verslavingsartsen werkt daarom aan een plan van aanpak. We zetten in op meer voorlichting, zowel aan patiënt als richting artsen. En daarnaast ook strakkere richtlijnen voor het voorschrijven van oxycodon en meer wetenschappelijk onderzoek. Ook wordt bekeken hoe de behandeling van mensen die aan deze middelen verslaafd zijn geraakt kan worden verbeterd en of het niet bewust als een vorm van drugs wordt gebruikt."
3. Wanneer kunnen we nieuwe stappen van u verwachten?
"In oktober volgt een update van de voortgang van de maatregelen."
Pijn of pillen
Niet alleen artsen, ook patiënten moeten zich meer bewust worden van de gevaren, zegt onderzoeker Dahan: "Iedereen moet beseffen dat er ook andere opties zijn om pijn te stillen. Je hoeft niet direct naar dit soort zware middelen te grijpen. En je moet erover nadenken of een beetje pijn niet gewoon acceptabel is."
