Constantijn van Oranje: 'We zijn duidelijk met andere dingen bezig'

Cybersessies AI is het eerste programma in Nederland dat volledig in het teken staat van AI, de razendsnelle technologische ontwikkelingen én de positieve impact. Wekelijks nodigt Gieling deskundigen uit om met elkaar in gesprek te gaan over belangrijke thema's. 

Ook deze week schuiven weer drie mooie namen aan tafel: Dave Maasland (CEO Eset Nederland), Constantijn van Oranje (special envoy Techleap.nl) en sidekick Eva de Mol (tech-investeerder en co-founder CapitalT).

Bekijk de uitzending en wordt bijgepraat over het laatste nieuws, ontdek welke rol AI in de komende verkiezingen speelt, de lancering van Microsofts AI-software CoPilot voor het Office-pakket (lees: AI in Excel, Word en Teams) en of AI jouw baan op de tocht zet.

Kijk de uitzending hier terug

Constantijn van Oranje over het AI-klimaat in Nederland

Met een groots denkende, doorpakkende en kritische bril op zet Constantijn zich al sinds 2016 in de rol als speciaal gezant van Techleap in voor Nederlandse startups en scaleups. Iets wat hij als één van de belangrijkste mensen in tech-land met ziel en zaligheid doet. Als er iemand is die meer kan vertellen over hoe (niet) aantrekkelijk Nederland voor startende ondernemers in het AI-domein is, dan is hij het wel.

Vanwaar eigenlijk de interesse voor innovatie en tech-startups? "Rond 2000 ben ik in de digitalisering beland en zag ik hoe belangrijk dit is. Wel kreeg ik gelijk het gevoel dat het belang onvoldoende werd ingezien. Voor Nederland als economie en maatschappij is technologie iets essentieels om bij te blijven. Ik vind dat de echte impact door bedrijven wordt gemaakt, vandaar ook dat ik startups zo belangrijk vind. Het is iets wat ik erg sterk aan de toekomst van de Nederlandse economie koppel. Willen we als land relevant blijven, dan moeten we een rol op tech-gebied spelen."

Connectie met AI

AI is niets nieuws en blijkt al jaren verweven te zijn met het werk van de tech-voorvechter. Hoe zit dat? " AI bestaat al ruim zestig jaar, alleen heeft het de laatste jaren een nieuwe dimensie gekregen met de komst van generatieve AI, waarvan ChatGPT de meest bekende is. Momenteel zitten we in de volgende golf van technologische ontwikkelingen waar veel nieuwe bedrijven uit voortkomen. En daarbij moeten veel bedrijven met wie vanuit Techleap samenwerken, moeten hard schakelen om niet te worden weggeconcurreerd door nieuwe oplossingen voor dezelfde problemen die veel efficiënter en effectiever werken. Ieder bedrijf kijkt hoe en waar in het bedrijf ze AI kunnen invoeren. Anno nu is het een heel belangrijke factor in het succes van tech-startups."

Consument versus producent op tech-gebied

Volgens de tech-voorman zijn we als Nederland een ondernemend land. Hij ziet specifiek veel ondernemersdrang terug in gezondheids- en energietoepassingen, in het maken van (duurzame) impact, en Saas- en fintech-bedrijven. "Kijk je puur naar AI, dan kunnen we zeggen dat we best een goede basis op het gebied van developers hebben en ook de wetenschap is redelijk. In Europa zijn we subtopper, maar we kunnen niet zeggen dat we een topper op het gebied van AI zijn."

Het idee dat de AI-ontwikkelingen zich voornamelijk in Silicon Valley, Frankrijk en China afspelen, blijken volgens hem deels te kloppen. "Neem als voorbeeld het Amerikaanse OpenAI. Voordat ze überhaupt een product als ChatGPT hadden voortgebracht, was er al zoveel in geïnvesteerd. Een bepaald klimaat, voldoende geld, dichtheid van talent en een open data-cultuur zijn de belangrijkste benodigdheden om zo'n AI-vinding van de grond te kunnen krijgen."

De tech-voorvechter maakt de vergelijking met Nederland. "Hier vinden we het moeilijker om data te delen. Er gelden allerlei privacyregels die soms niet eens relevant zijn, maar die mensen er wel toe aanzetten om voorzichtig te zijn. De hele cultuur van data - als brandstof voor AI - delen is wat mij betreft in Amerika beter."

Ondanks dat er een aantal uitdagingen zijn, waardoor het voor Europeanen moeilijker is om stappen te zetten, moeten we volgens Van Oranje ook niet vergeten dat we het in Europa wel degelijk kunnen. "Neem de AI-afdeling van Google wat uit Deepmind uit het Verenigd Koninkrijk is voortgekomen, en ChatGPT waar een Albanese vrouwelijke CTO is. Echter, om de AI-ontwikkelingen echt te kunnen opschalen, zijn er geld en faciliteiten nodig om verder op te schalen en dat is wat we hier te weinig hebben en in Silicon Valley bijvoorbeeld volop. En dit werkt door, want dan ga je als ondernemer bijvoorbeeld niet zo groots denken, omdat je denkt dat het toch geen zin heeft. Waar ga je per slot van rekening 10 miljard voor jouw ideeën vandaan halen?"

Neem de AI afdeling van Google. Die komt voort uit Deepmind uit het VK. 

Survival of the financial fittest

De speciaal gezant wil een kanttekening bij voorgaande maken. "Het is niet zo dat we totaal niet investeren - neem Invest-NL en allerlei andere financiële regelingen -, maar we maken tech en AI in het bijzonder niet tot een prioriteit. Als ik nu kijk naar de verkiezingsprogramma's dan is technologie en industriebeleid absoluut ondergeschoven prioriteit. We zijn duidelijk met andere dingen bezig. Om nog maar te zwijgen over het versoberen van de 30%-regeling voor expats. We schroeven het aantal buitenlandse studenten en expats terug, vanwege het huisvestingsprobleem. Dit terwijl we ze juist hard nodig hebben."

Hij vertelt dat veel werkgevers in Eindhoven om tech-talent staan te springen. "Is het je prioriteit om als Nederland relevant in het tech-domein te zijn, te innoveren en bedrijven als ASML ook in de toekomst hebben, dan is de consequentie om onder andere het te kort aan huisvesting op te lossen. Je kunt tech en huisvesting niet los van elkaar zien." Volgens de tech-voorvechter zien we de twee nu juist wel als twee aparte dingen. "Dat is jammer. Als je als land zegt dat je technologisch toonaangevende bedrijven wilt bouwen, dan moet je ook openstaan dat het talent naar die bedrijven kan komen. Doe je dit niet, dan ben je ze kwijt en ga je het op een bepaald moment op tech- en dus AI-gebied tegen landen als Engeland, Frankrijk, de Golfstaten, Singapore, Amerika en China afleggen."

Hij vervolgt zijn verhaal over hoe Engeland het op AI-gebied doet. "Ze zijn hard aan het concurreren om de beste talenten op het gebied van AI, engineering en technologie naar hun land te halen." Hoe wij als Nederland hier een voorbeeld aan kunnen nemen? “Fiscaal, met een ondersteunend ecosysteem, door mensen vanwege hun talent gewaardeerd te laten voelen én door uit te spreken wat we op tech-vlak willen bereiken”, antwoordt Van Oranje.

Rol voor overheid. Rol voor bedrijven

De tech-gezant is heel duidelijk over de rol die er voor tech-bedrijven is weggelegd. "Zij doen het uiteindelijk! De overheid bouwt fysiek - op bruggen en wegen - niet, maar creëert een omgeving waarin dingen kunnen ontstaan. Ondernemers moeten kunnen bouwen, kunnen ondernemen. Daar heb je over het algemeen mensen en geld voor nodig, en een beetje infrastructuur waar je als overheid in kunt faciliteren, maar uiteindelijk komen tech-innovaties wel uit ondernemers zelf. Wederom, er is een cultuur nodig waarin ondernemerschap van de grond komt en wordt beloond. Dit is een keuze die je als land hebt." 

Hij geeft het voorbeeld van Frankrijk waar AI-innovaties veel geld van de overheid kunnen verwachten, en Zweden en Estland waar er voornamelijk privaat wordt gefinancierd en de rol van de overheid juist kleiner is. "Voordat je zo'n keuze maakt, moet het geloof er zijn dat er een concurrentieslag op technologie-front gaande is, waarbij je ook kunt verliezen. Vinden we het niet erg om een paar stappen terug te doen? Om het allemaal wel te zien? Dan is dat de keuze, maar dan kun je niet claimen dat je digitaal autonoom en soeverein wilt zijn. In dat geval word je consument van wat anderen op tech- en specifieker op AI-vlak produceren."

Nederlandse koplopers in AI

Ondanks zijn uitgesproken mening over het huidige tech-klimaat, is de speciaal gezant vooral ook heel trots op startups en scaleups die hun tanden in AI zetten. Welke recent gestarte bedrijven moeten we in de gaten houden? "In de uitzending worden al mooie voorbeelden genoemd (lees: Axelera AI, Falcker en Weaviate). Dit zijn drie bedrijven die elk in een eigen laag binnen de AI-stack opereren: het softwaredomein, de infrastructuur en uiteindelijk bieden deze twee het fundament voor applicaties. Op al die lagen zijn Nederlandse bedrijven actief!"

Er blijken veel goede AI-ideeën binnen de landsgrenzen te zijn. Toch ben je er dan volgens de tech-voorvechter nog niet. "De wereld is heel groot en overal zijn de kansen min of meer hetzelfde. Hoewel er op bepaalde plekken meer geld is en meer talent samenkomt, kun je waar dan ook in de wereld iets AI's opzetten, omdat alles in de cloud zit. De vraag is meer wie het hardst gaat lopen. Wie haalt meer geld binnen om nog betere mensen aan te trekken, om nog meer processing power in te kunnen kopen om de AI-race te winnen. Het gaat niet alleen om het briljante idee of geniale technologie, maar ook om hoe je een bedrijf dat zo snel groeit, bouwt. Het zijn meestal uitzonderlijke mensen die dit voor mekaar krijgen."

Geïnteresseerd in evenementen over het Nederlandse startups- en scaleups-ecosysteem? TechLeap is het adres.

Cybersessies AI

RTL Z zendt zes weken lang in samenwerking met het non-profit initiatief Kickstart AI de serie 'Cybersessies AI' uit. Het programma waarin de positieve kanten van artificial intelligence worden belicht. Word bijgepraat over waar we in ons dagelijkse leven tegenwoordig al met AI te maken hebben, hoe bedrijven het kunnen inzetten om efficiënter te werk te gaan, en in hoeverre de angst voor AI gegrond is.

Cybersessies AI is elke vrijdag om 11:10 uur op RTL Z te zien.