AI eng? 'Dat vonden we van televisie eerst ook'

In het nieuwe RTL Z-programma 'Cybersessies AI' nodigt presentator Remy Gieling wekelijks deskundigen uit om met elkaar in gesprek te gaan over belangrijke Artificial Intelligence-thema's (AI). In deze eerste uitzending wordt ingezoomd op wat AI eigenlijk is, in hoeverre we in Europa bezig zijn met nieuwe AI-technologieën en hoe je als Nederlands bedrijf het kunt inzetten om efficiënter, slimmer en zelfs planeetvriendelijker te werken.  

De gasten van deze week zijn: Queeny Rajkowski (technologie-expert en VVD-Kamerlid), Bas Haring (filosoof en AI-expert) en Eva de Mol (techinvesteerder en co-founder CapitalT).

Gieling trapt het seizoen af met de vraag waarom het zo belangrijk is dat er een programma volledig in het teken van AI staat en de impact van deze technologie heel Nederland bereikt. "AI beïnvloedt het leven van iedereen", vertelt De Mol. "Echter, veel mensen zijn zich daar óf niet bewust van zijn óf denken dat het een ver-van-hun-bedshow is. Voor onze maatschappij vind ik het juist heel belangrijk dat een grote groep over dit onderwerp wordt geïnformeerd én geënthousiasmeerd."

Ondanks dat AI voor velen nog iets onbekends is, overheerst het 'enge' karakter. Maar is het iets engs of juist iets knaps? Rajkowski vindt allebei: "Kunstmatige intelligentie gaat in alle facetten in ons dagelijkse leven terugkomen, dus het gaat de toffe dingen toffer kunnen maken en de gevaren groter." "Het is eng voor de mensen die het niet zijn gewend", vult Haring aan. "In het begin toen de televisie kwam, vonden we dat ook eng, want er zat een poppetje in de kast en dat 'poppetje' vond men eng. Anno nu is die angst volledig verdwenen. Met AI zal hetzelfde gebeuren."

Verder in de uitzending: explainer over het begrip 'AI', fraudepoging met een AI-kloon van Nederlandse topman Bunq en ChatGPT dat met een belangrijke upgrade komt.

Kijk de uitzending hier terug

Filosoof Haring over AI: 'Niets engs aan'

Haring is AI-man in hart en nieren. Hij was de derde Nederlander die eind jaren '80 op Kunstmatige Intelligentie afstudeerde. "Destijds viel kunstmatige intelligentie onder filosofie, vandaar dat ik filosoof ben."

Sindsdien heeft het onderwerp hem niet meer losgelaten. Zo schreef hij vorig jaar nog het boek 'Kunstmatige intelligentie is niet eng', waarin hij op een toegankelijke manier uitlegt wat kunstmatige intelligentie (AI) is en waarom het niets engs is. "Ik vind dat als je iets eng vindt, dan moet je eerst weten waar je het over hebt." Dat mist volgens de filosoof. "Mensen hebben bij AI vaak het idee dat de computer een mens gaat worden, maar daar zit het 'm niet in. In de basis is het niets meer dan het heel hard kunnen rekenen met heel veel gegevens. 'Computer-slimheid' noem ik het ook wel. Sinds een jaar of 20 hebben we én veel data én veel computerkracht, waardoor we bepaalde verbanden kunnen uitrekenen." Hij neemt ChatGPT als voorbeeld. "Het is het meest moderne voorbeeld van AI dat eigenlijk niets meer is dan software dat kan voorspellen wat het volgende woord gaat zijn op basis van de vorige woorden. Omdat het heel hard kan rekenen, kan het teksten produceren. Dat is in de essentie wat AI is."

'Geen nieuwe technologie, wél nieuw voor de massa'

Waar veel mensen het idee hebben dat AI iets van de laatste jaren is, gaat het vakgebied al decennia mee. "Toen ik in 1988 kunstmatige intelligentie ging studeren, bestond het al zo'n dertig jaar als wetenschappelijk vakgebied." In die tijd bestond AI grofweg uit twee richtingen legt hij uit. "De ene tak van AI is de computer opdracht geven om te redeneren, zodat je 'm bijvoorbeeld kon laten schaken. Als hij dat doet, dan kan ik dat doen. Deze manier van AI'en is zo goed als verdwenen. De andere tak van AI focust op de computer nieuwe dingen laten leren. Dit is wat we tegenwoordig met AI doen." Volgens Haring is er in principe aan de technologie dan ook niets veranderd, alleen zijn computers veel sneller geworden, waardoor we de laatste jaren AI veel meer dan vroeger kunnen gebruiken. "Geef de computer een opdracht en laat het 'm maar uitvogelen. Het kost 'm wellicht wel een miljoen berekenen, maar in een vingerknip is dat gebeurd."

Plussen en minnen

De filosoof ziet AI als een mooie ontwikkeling. Ter illustratie geeft hij een voorbeeld dat hij recentelijk in zijn rol als hoogleraar 'Publiek begrip van wetenschap' aan de Universiteit Leiden tegenkwam. "Laatst moest een collega een belangrijk strategierapport schrijven. In het verleden zou hij daar een dure consultant voor hebben ingehuurd, maar deze keer typte hij het doel, de stakeholders en overige input in ChatGPT. De AI-technologie kwam met een uitgebreide analyse én een tweede versie van het rapport." Volgens Haring is dit één van de vele mogelijkheden om AI te gebruiken. "In plaats van een consultant of stagiair zet je een stuk software aan het werk voor allerlei denktaken die iets repetitiefs hebben. Dat is een fundamentele verandering van hoe we met elkaar werken. Zie het als iets tijd- en kostenbesparends, maar ook als een inspiratiebron."

Wat hij zich wel kan voorstellen, is dat het inzetten van AI confronterend kan zijn. "Als een apparaat het (denk)werk voor je doet en inspirerende zaken oplevert, wat doe jij als mens dan nog?" Maar om het hierdoor gelijk als een bedreiging te zien, gaat de filosoof te ver. Hij 'onternstigt' en nuanceert het liever. "Als jouw vakgebied een bepaalde vorm van creativiteit vraagt, dan kan AI een bedreiging zijn. Maar waar de technologie totaal geen kaas van heeft gegeten, is samen praten. Vandaar ook dat ik denk dat ons werk in de toekomst meer gaat draaien om het voeren van gesprekken, om dat wat ons mens maakt."

Hoewel Haring zeer te spreken is over alle AI-ontwikkelingen, kaart hij wel een essentiële schaduwkant aan waar we ons bewust van moeten zijn. "Vaak wordt gedacht dat de hoeveelheid werk afneemt, maar daar ben ik niet bang voor. Wat mij wel zorgen baart, is dat de kwaliteit van het werk door AI kan worden bedreigd." Als voorbeeld noemt hij taxi-app Uber. "Door AI-technologie weet het bedrijf precies wanneer een chauffeur wacht en rijdt. Bestuurders krijgen alleen betaald als ze rijden. Of neem bedrijven waar het kan worden geregistreerd als iemand vaker dan collega's naar het toilet gaat. Dit soort ontwikkelingen beïnvloedt de kwaliteit van ons werk."

Mooiste vinding 

Hoewel de filosoof vindt dat er de afgelopen decennia op AI-vlak geen magische doorbraak is geweest, vindt hij ChatGPT toch wel het coolste wat er de afgelopen jaren is uitgevonden. "Toen ik Kunstmatige Intelligentie studeerde, leerde ik van hoge professoren in de Informatica: 'Bas, computers zijn heel knap, maar echt goed schaken gaat ze nooit lukken.' Niet veel later verloor de wereldkampioen schaken van een computer. Vervolgens vertelden ze me: 'Bas, gezichtsherkenning gaat er nooit komen, dat is onmogelijk.' Ook dit is inmiddels achterhaald. En toen is er ook nog tot drie jaar geleden gedacht dat creatieve, zinvolle teksten door computers laten produceren nooit mogelijk zou zijn en... plots was daar ChatGPT. Ik vind het heel cool dat het dingen kan die we nooit hadden bedacht. Van hulp op het werk tot assistentie bij het plannen van de mooiste route voor je volgende vakantie, het kan het allemaal. En dat, terwijl het in de basis 'maar' een technologie is die alles wat er te lezen is, heeft gelezen en daarmee teksten reproduceert. Aan de buitenkant ziet dat er gewoon heel slim uit."

Maar nu komt de paradox, want waar Haring vol enthousiasme over AI praat, gebruikt hij het zelf eigenlijk bijna nooit. "Ik vertel er veel verhalen over, maar als ik in mijn eigen leven kijk, dan vind ik het lekker om een doe-het-zelver in veel dingen te zijn. Neemt niet weg dat het ook in mijn werk heel handig zou zijn als ik standaard e-mails, samenvattingen en andere repetitieve taken aan ChatGPT zou uitbesteden. Wie weet komt dat nog."

Slimste jongetje van de klas

ChatGPT is een Amerikaanse vinding en ook in China hebben ze volle focus op AI, maar hoe zit dat in Nederland? Het baart de hoogleraar zorgen dat één bedrijf zoveel macht in handen heeft. "Dit is risicovol onder andere, omdat het een Amerikaans bedrijf is waar de wetgeving minder streng is. Ik ben dan ook voorstander om dit soort zaken ook hier in Europa op te tuigen, zodat de technologie meer van ons allemaal wordt. Daar is maar één manier voor: Europa een voorloper op AI-vlak maken." Desondanks is hij wel te spreken over hoe bijvoorbeeld grote spelers als Albert Heijn AI momenteel al in hun dagelijkse bedrijfsvoering hebben doorgevoerd. "Echter, nu moeten veel bedrijven vaak nog uitwijken naar Amerikaanse technologieën, dus elk initiatief dat stimuleert om nieuwe AI-tools in Nederland of Europa te bedenken, juich ik toe."

Tech-tip voor ondernemers

Haring sluit met een advies voor ondernemend Nederland af. "Als je AI in je eigen organisatie wilt toepassen, dan moet je naar kleine, concrete denktaken op zoek gaan die je normaal gesproken óf aan een consultant óf stagiair zou uitbesteden, en daarvan moet je je afvragen of je dat kunt automatiseren. Dit soort taken hebben we allemaal in ons werk, dus laten we het onszelf makkelijker maken waar mogelijk."

Cybersessies AI

RTL Z zendt zes weken lang in samenwerking met het non-profit initiatief Kickstart AI de serie 'Cybersessies AI' uit. Het programma waarin de positieve kanten van artificial intelligence worden belicht. Word bijgepraat over waar we in ons dagelijkse leven tegenwoordig al met AI te maken hebben, hoe bedrijven het kunnen inzetten om efficiënter te werk te gaan, en in hoeverre de angst voor AI gegrond is.

Cybersessies AI is elke vrijdag om 11:10 uur op RTL Z te zien.