Correspondenten in coronacrisis: 'Alsof ik op een andere planeet woonde'

Spanje is sinds dit weekend in lockdown. Niemand mag meer de straat op. De ideale manier om toch nog het huis uit te kunnen is door de hond uit te laten, vertelt correspondent Alex Tieleman. Het blokje om is namelijk een geldig excuus voor de autoriteiten. "Het fenomeen heeft inmiddels zo'n grote vlucht genomen dat Spanjaarden nu zelfs online honden aanbieden zodat anderen hun eigen viervoeter tegen betaling uitlaten." Mensen nemen zelfs een nephond mee naar buiten.

600 euro boete

De straten van Barcelona en Madrid liggen er verlaten bij. De Rambla, waar het normaal gesproken wemelt van de toeristen, is uitgestorven. Maar niet alle Spanjaarden houden zich netjes aan de nieuwe regels. Zo zijn er in de Spaanse hoofdstad volgens lokale media al Madrilenen aangehouden en 350 boetes van 600 euro of meer uitgedeeld aan mensen die zich niets van de quarantaine aantrekken. Maar ook niet alle toeristen in Spanje zien de noodzaak van de lockdown in. Op Tenerife moest een agent ontkleed het zwembad van een hotel in om een Britse toerist eruit te halen die weigerde haar zwempartij te onderbreken.

Eén dode, hoop zorgen

De Turkse stad Istanbul is nog niet in lockdown, maar de meeste mensen blijven uit voorzorg thuis. Dat merkt correspondent Olaf Koens. "Istanbul is een drukke, chaotische, luide stad. En voor het eerst is het vandaag rustig. Je hoort geen toeterende auto's, niet het geroezemoes van de vele duizenden toeristen door het centrum, niet het heien van palen in de kade aan de Bosporus."

Volgens officiële cijfers is er nog maar één dode gevallen door het coronavirus. Toch maken een hoop mensen zich zorgen – het besef dat alles misschien wel voorgoed gaat veranderen, daalt langzaam in. Turkije heeft het de afgelopen jaren zwaar te verduren gehad met aanslagen, een mislukte staatsgreep en de crash van de lira. Het gaat spannend worden, zegt Koens. “Ik zit met mijn familie, mijn vrouw en onze twee kinderen, veilig thuis in Istanbul. De scholen zijn gesloten. Het is met de twee kleine Koensjes chaotisch, soms uitputtend – maar het is ook best gezellig. Het is maar te hopen dat het zo blijft."

In de middle of nowhere

Koens' collega en cameravrouw Edmée van Rijn zit vast in Noorwegen. Ze was in het noorden van Scandinavië op vakantie toen de vluchten stopten. Ze heeft nog geprobeerd terug te komen naar Turkije, maar in rap tempo sloten de grenzen en werd het vliegverkeer gestaakt. "Voor nu zit ik dus samen met 31 husky’s op een boerderij in de middle of nowhere. De dichtstbijzijnde buren wonen op een kilometer afstand", schrijft ze. 

Ook in Noorwegen wordt iedereen geadviseerd thuis te blijven en niet tussen provincies te reizen. "Daar wordt vooralsnog massaal gehoor aan gegeven. Omdat de buren ver weg zijn en de honden moeten blijven bewegen kunnen we nog gewoon naar buiten met de husky om te sleeën."

Corona op kantoor

"Qua nieuws loopt de VS een klein beetje achter op Nederland", vertelt Ruben Leter, producer en verslaggever bij Erik Mouthaan in New York, "al zijn wij zelf al snel met de neus op de feiten gedrukt. Nadat vorige week woensdag een besmetting in ons kantoorgebouw is vastgesteld, is het kantoor ontruimd. Wij werken sindsdien thuis."

RTL Nieuws New York heeft zijn kantoor in het gebouw van de grote Amerikaanse nieuwszender CBS News. Zes medewerkers van het bedrijf zijn positief getest op het coronavirus. "Wij voelen ons vooralsnog allemaal goed. Wel is onze stagiair uit veiligheidsoverwegingen afgelopen maandag teruggevlogen naar Nederland."

In New York zijn de straten behoorlijk leeg. "Ik ben nu al een week thuis aan het werk. Eén keer per dag loop ik een blokje om of ga ik boodschappen doen. Alle scholen en horeca zijn gesloten en mogelijk gaat de stad later deze week in volledige lockdown. We kunnen ons werk gelukkig nog doen, al moet je in zo’n situatie creatief zijn met oplossingen. Erik heeft het dak vanwaar hij meestal verslag doet ingewisseld voor zijn huiskamer. Dat uitzicht is helaas een stuk minder spectaculair."

'We gaan allemaal dood!'

"De afgelopen weken leek het net alsof ik niet in een ander land, maar op een andere planeet woonde", zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. Terwijl haar Nederlandse vrienden allang aan het thuiswerken waren geslagen, ging in Moskou het leven gewoon door. Dit weekend nog zaten de cafés, restaurants en bioscopen propvol. Kennissen namen nog elke dag de drukke metro naar hun werk. En op zaterdag werd er nog in een vol stadion gevoetbald voor duizenden fans die luidkeels zongen: "We gaan allemaal dood! We gaan allemaal dood!"

Die ontspannen houding komt volgens Hartog doordat Rusland tot nu toe relatief weinig last heeft gehad van het coronavirus. "Let op: dat heeft vooral te maken met het feit dat er heel weinig getest wordt en het bijna onmogelijk is om aan een test te komen." Maar door het gebrek aan informatie heerste er een sfeer van onaantastbaarheid, gevoed door de staatsmedia en politici. 

Tot gisteren. Opeens neemt het aantal coronagevallen snel toe. Volgens de laatste cijfers zijn er nu 147 gevallen. Het besef dringt langzaam door. "Je ziet steeds meer mensen met maskers. De voedselbezorgdiensten draaien overuren, want voor de zekerheid beperken veel Moskovieten nu hun uitstapjes naar de winkel." Niet het wc-papier vliegt de winkels uit, maar de boekweit, een soort graan waar Russen geen genoeg van kunnen krijgen.

En toch lijkt de ernst van de situatie nog niet helemaal te zijn doorgedrongen tot het Kremlin. President Poetin bevestigde gisteren nog dat er op 22 april een landelijk 'referendum' zal worden gehouden over aanpassingen aan de grondwet die het mogelijk maken voor hem om tot 2036 president te blijven. 

Eén familie tegelijk in de lift

De ernst is wel doorgedrongen in Brazilië. Het land raakt in sneltreinvaart in de ban van het coronavirus, zegt correspondent Sandra Korstjens. In haar woonplaats São Paulo sluiten de meeste scholen officieel pas maandag hun deuren. Maar veel ouders houden hun kinderen nu al thuis. "Buren die afgelopen zondag nog dicht op elkaar gepakt stonden bij een verjaardagsfeestje, durven twee dagen later hun deur niet meer uit."

"Zelf heb ik gelukkig een kantoor aan huis. Maar als mijn vierjarige dochter straks de hele dag thuis is, zal het lastiger worden om te werken." Zij en haar man gaan afwisselend thuisonderwijs geven. Bij het flatgebouw waar ze wonen kan er nog buiten gespeeld worden. Maar de speeltuin is nu gesloten. En in de lift mag vanaf vandaag nu nog maar één familie tegelijk staan.

Intussen groeit de kritiek op president Bolsonaro. Veel Brazilianen zijn boos op de manier waarop hij de crisis aanpakt. Hij neemt de dreiging voorlopig totaal niet serieus en zegt dat er sprake is van ‘hysterie’ rondom het virus. Afgelopen zondag ging hij nog gewoon met tientallen aanhangers op de foto tijdens een manifestatie, terwijl hij eigenlijk in isolatie moest blijven, omdat het resultaat van zijn tweede test nog niet bekend was.

'Ik verveel me nu al'

Afrika-correspondent Saskia Houttuin zit sinds zondagavond thuis in Nairobi. President Kenyatta kondigde die dag aan dat mensen die in de twee weken daarvoor in een coronaland waren geweest, in thuisquarantaine moeten. "Omdat ik net in de Verenigde Staten ben geweest, betekent dat ik me daar ook aan moet houden. Ik verveel me nu al, maar ondanks dat ik geen klachten heb vind ik het belangrijk om niet bij te dragen aan mogelijke verspreiding." Er zit wel één voordeel aan: ik heb geen excuus meer om de reportages die ik nog moet afmaken te laten liggen. En het is heerlijk weer in Nairobi, dus ik prijs mezelf gelukkig dat ik daar van kan meegenieten op ons dakterras. 

Nieuws uit Kenia volgt Houttuin nu vooral via Twitter. Al dagen voert #coronavirusinKenya de lijst van Trending Topics aan. Ook hier worden hamsterende landgenoten belachelijk gemaakt, vraagt men zich af of de overheid genoeg doet, en ontstaan er bijzondere initiatieven om elkaar te steunen. De hashtag #SanitizersForSlums legt een pijnlijk probleem bloot: in de sloppenwijken van Nairobi is weinig stromend water, laat staan genoeg zeep voor mensen om zich mee te kunnen wassen. Kenianen roepen elkaar en de overheid op om zeep en ontsmettingsmiddel naar de slums te brengen. 

Het contrast is groot met de grote winkelcentra in Nairobi, waar vooral de Keniaanse hogere middenklasse en expats komen: daar krijg je bij binnenkomst nu standaard een toefje ontsmettingsmiddel op je handen. 

Gekke buitenlander

"Mijn thuisstad New Delhi voelt gek deze dagen", vertelt India-correspondent Eva Oude Elferink. Het clubje oude dames dat iedere ochtend hun rondje door het park tegenover haar huis maakt, is flink uitgedund. "De dames die wel stug doorwandelen, dragen plots een masker. Het is een bevreemdend gezicht." 

In India zijn 147 bevestigde gevallen van het virus. Ook hier beginnen mensen voorzorgsmaatregelen te treffen. Voor een praatje heeft de lokale apotheker geen tijd meer. Het is zes uur en spitstijd. Steeds meer mensen proberen zich in zijn smalle zaak te persen. Allen komen ze voor datgene waar de toonbank mee is gevuld: maskers en handgels. Niet de A-merken, die zijn niet meer te krijgen. Maar dat maakt de mensen niet uit. 

"Hartje winter, als de luchtvervuiling hier op zijn hevigst is, voel ik me nog altijd opgelaten als ik met mijn masker oploop. Gekke buitenlander, zie ik mijn Indiase buren denken. Of ten minste, dat denk ik dat ze denken. Maar in tijden van corona is niets meer gek."

Zenuwachtig

Groot-Brittannië loopt net een stap achter op Nederland. "Tot nu toe voelde corona als iets wat zich voornamelijk op het vaste land van Europa afspeelde", vertelt RTL-correspondent, Anne Saenen. "De scholen sloten daar. De straten raakten leeg, maar in Londen ging alles tot deze week zijn normale gang. Kinderen gaan naar school en pubs zijn gewoon open." 

"Omdat de situatie zo snel veranderd, merk je dat mensen op straat extra zenuwachtig zijn. Paniekerige geruchten doen de ronde: Mensen zouden vanaf dit weekend Londen niet meer in of uit mogen. Politie en zelfs het leger zouden op straat gaan patrouilleren. De regering spreekt dit nu tegen, maar de angst is er niet minder om. De ernst van de situatie begint, vooral in Londen, nu goed door te dringen."